استفاده از خشک‌کن پاششی یکی از روش‌های مؤثر در بالا بردن زمان نگهداری مواد غذایی میباشد. خشک‌کردن افشان‌های یا پاششی نوعی روش خشک‌کردن مواد غذایی میباشد که از اسپری کردن مواد غذایی و مجاورت آنها با یک عامل گازی شکل داغ برای تهیه گرانول‌ها یا ذرات ریز استفاده میشود.

خشک‌کردن با خشک‌کن پاششی پرکاربردترین روش تجاری خشک کردن شیر محسوب میشود، زیرا در زمان بسیار کوتاه با تماس حرارتی و نرخ بالای تبخیر و نیز صرف هزینه کم محصولی با کیفیت بالا تولید میشود.

استفاده از تکنولوژی خشک‌کن پاششی در فرایند خشک‌کردن محصولات غذایی و دارویی با هدف ارتقاء کیفی محصولات تولیدی، امروزه کاربرد زیادی در تحقیقات آزمایشگاهی و همچنین در عرصه صنعتی پیدا کرده است. در واقع فرایند خشک کردن
توسط خشک کن پاششی یکی از بهترین و تجاری‌ترین روش برای خشک‌ کردن سیالات غذایی خصوصاً شیر میباشد.

خشک‌کن پاششی در صنعت لبنی به‌منظور تولید محصولات مختلف از قبیل پودر پروتئین شیر، پودر کازئین و پودر شیرخشک مورد استفاده قرار میگیرد. عواملی که در تولید به روش خشک‌کن پاششی مؤثر میباشد شامل: دمای هوای ورودی، دمای
هوای خروجی، فشار افشانه، ماده خشک کل، سرعت تغذیه، نوع و طراحی نازل میباشد. در فرایند خشک‌کن پاششی ، گرفتن رطوبت از ماده‌غذایی از طریق پاشش آن به درون هوای گرم محفظة خشک‌کن صورت می‌گیرد. بهعنوان نخستین قدم در فرایند خشک شدن پاششی، خوراک مرطوب توسط اتمایزر به قطرات ریزی تبدیل میگردد.
نوع اتمایزر میزان انرژی موردنیاز برای تولید اسپری و اندازه قطرات را تعیین میکند. همزمان با موارد فوق، اندازه قطرات، زاویه اسپری و سرعت آن، تعیین‌کننده ابعاد و شکل محفظه خشک‌کننده خواهد بود.

هنگامی که قطرات مایع ماده غذایی با جریان هوای گرم حرکت میکنند، آب موجود در آنها تبخیر و به همراه هوا به خارج از محفظه خشک‌کن منتقل میشود. بخش اعظم فرایند خشک شدن محصول در این روش، در طول مرحله خشک شدن با
سر عت ثابت اتفاق می‌افتد. عامل کنترل‌کننده سر عت خشک شدن در این مرحله، سر عت انتقال جرم از سطح قطره است. بعد از رسیدن رطوبت به مقدار بحرانی، ساختمان ذرات خشک شده غذا تعیین‌کننده سر عت خشک شدن (در مرحله خشک شدن با سر عت نزولی) خواهند بود. در طول این مرحله از فرایند، نفوذ رطوبت در داخل ذرات، عامل کنترل‌کننده خشک شدن
میباشد. ذرات خشک شده محصول، بعد از خروج از محفظه خشک‌کن، وارد سیکلون تفکیک‌کننده میشوند و از هوا جدا میگردند. سپس محصول نهایی که معمولاً رطوبت کمتر از ۵ درصد دارد، بسته‌بندی میشود.

در پایان فرایند خشک‌کن پاششی، زمانی که ذرات محصول خشک‌شده به‌صورت معلق در جریان گاز خروجی باقی میمانند، تجهیزات مختلفی برای جدا نمودن ذرات معلق از جریان گاز استفاده میشوند. در عمل دو سیستم برای بازیافت محصول به
کار گرفته میشوند. در حین عملیات جداسازی اولیه، عمده ذرات به انتهای محفظه سقوط میکنند، درحالیکه بخش اندکی از ذرات بهصورت معلق همراه با جریان گاز خروجی از محفظه خارج میشوند که باید در تجهیزات جداسازی بازیافت گردند. در صنعت پودر شیرخشک کشور، عموماً از سیکلون‌ها به‌عنوان جمع‌کننده غبار پودری استفاده میشود. فیلترها و رسوب‌دهنده‌های الکترواستاتیکی را نیز میتوان به‌جای سیکلون مورداستفاده قرار داد. انتخاب نوع تجهیزات بازیافت، به میزان پودر همراه با جریان گاز خروجی از محفظه و راندمان مطلوب بازیافت وابسته میباشد.